Geschiedenis van de Stabyhoun/Stabijhoun
De Stabij komt uit Friesland, vooral uit het Friese Woudengebied (het oosten en zuidoosten van Friesland). Het ras bestaat waarschijnlijk al sinds 1800 en werd in 1942 door de Raad van Beheer op Kynologisch Gebied erkend. De voorvaderen moeten waarschijnlijk gezocht worden bij de spanjoel (of spaniel), die tijdens de Spaanse bezetting meegekomen waren naar het noorden.
Het is een staande hond, die gebruikt werd voor de jacht op haar- en veerwild.
De Stabyhoun was destijds een hond van ‘de kleine (eenvoudige) man’, die hem terzijde stond bij de jacht, dienst deed als mollen- en bunzingvanger, optrad als waakhond en soms ook als trekhond werd gebruikt.
De huidige Stabyhoun is de laatste jaren voornamelijk op uiterlijke kenmerken (schoonheid) gefokt en niet meer zozeer op jachtkwaliteit. Gelukkig zijn er enthousiastelingen die op het gebied van de jacht er alles willen uithalen. Op facebook is een groep die ervaringen deelt “jagen met de Stabij” Het is leuk om samen met de hond te werken in welke vorm dan ook.
Buiten Nederland wint de Stabij aan populariteit in Denemarken en Zweden. Hier wordt inmiddels op kleine schaal gefokt. Ook in Amerika zijn tegenwoordig enkele Stabij’s te vinden. Van onze honden zijn Cody (Gus) en Cracy naar de USA verhuisd.
Cody(Gus) zoon van Rapke (Detsje)
De naamgeving stabij of Stabyhoun
Hoewel vaak Stabij genoemd is de werkelijke naam Stabyhoun, is zo ook op de stambomen terug te vinden en de benaming van de eerste rasvereniging.
Tot 1978 is de benaming (Stabyhoun) door de rasvereniging gehanteerd , maar bij het aantreden van Atjo Westerhuis als voorzitter is deze benaming stilaan gewijzigd. Waarom? Waarschijnlijk omdat men deze y niet meer als oorspronkelijk (ee) uitspreekt. Behalve dan in de Friese Wouden. Inmiddels bestaat er ook een tweede rasvereniging die de originele naam wel draagt “Onze Stabyhoun”.
De ij is van oorsprong een verlengde i. Woorden als prijs en schijnen werden in de Middeleeuwen geschreven als prise en schinen. Om in de schrijftaal duidelijker aan te geven dat deze i lang moest worden uitgesproken, verdubbelde men hem: priise, sc(h)iint (‘schijnt’). Later kreeg de tweede i een haaltje (j). Dat was mede omdat er in de Middeleeuwen vaak geen punt op de i werd gezet en ii soms verward werd met de u. Vanwege die verwarring met de u raakte overigens ook de y (de i-grec) in sommige woorden in gebruik als schriftelijke weergave van een [ie]-klank. Het woord wijf (in de Middeleeuwen uitgesproken als [wief]) kon volgens Nicoline van der Sijs (in haar boek Taal als mensenwerk. De geschiedenis van het ABN) geschreven worden als wif, wiif, wyf en wief. In de loop van de zestiende eeuw veranderde de uitspraak van de ij: van [ie] naar [ei].
De ei is ontstaan uit een e voor woorden met -nd of -nt (wij zeggen einde, maar het Duits nog steeds Ende), uit de Germaanse lettercombinatie egi (zo kennen wij zeil en het Duits Segel), of uit de combinatie ai (heide, naast het Gotische haidi). De ei werd vroeger uitgesproken als [ee] en later als [ai]. Tussen 1500 en 1700 veranderde de uitspraak in [ei]. (bronnen: De Nederlandse taal en bureau Meertens)
De benaming werd oorspronkelijk uitgesproken als Stabee en is verbasterd naar Stabij. Het wordt houn” is de oude schrijfwijze voor “hond” . Nu gebruikt men daar het woord “hûn” voor . Stabyhoun is de naam die in 1942, bij de erkenning door de Raad van Beheer op Kynologisch gebied, is gegeven aan ons ras.
Echter in 2011 heeft de Raad van beheer, op verzoek van de NVSW, de naam gewijzigd naar Stabijhoun.
Rinske, onze eerste hond (geboren 28-12-1978 overleden 1-7-1989)